Nowelizację Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zwaną inaczej ustawą Kamilka, uchwalono, aby wprowadzić rozwiązania mające na celu lepszą ochronę dzieci przed przemocą, a także zapewniające im pomoc, jeśli dojdzie do skrzywdzenia. Pojawiły się w niej zapisy, które nałożyły na konkretne osoby konieczność przedstawienia zaświadczenia o niekaralności za określone typy przestępstw. Ten wymóg w praktyce zrodził jednak pewne komplikacje. Teraz, dzięki proponowanej nowelizacji tej ustawy, sytuacja ma się zmienić.
Co zmieniła ustawa Kamilka?
Ustawa Kamilka, która weszła w życie 15 lutego 2024 roku, wprowadziła szereg rozwiązań, które mają za zadanie lepiej chronić dzieci, a także zapewniać im odpowiednią pomoc, jeśli spotka je coś złego. Co zmieniło się dzięki tej nowelizacji? Wprowadzono między innymi standardy ochrony małoletnich we wszystkich placówkach, w których przebywają dzieci. Ustanowiono również kwestionariusz oceny bezpieczeństwa dziecka. Ma on za zadanie pomóc policjantom, pracownikom socjalnym oraz pracownikom ochrony zdrowia w ocenie tego, czy zdrowie i życie dziecka jest zagrożone. Zgodnie z ustawą dziecko w sądzie ma mieć również swojego reprezentanta. Jeśli nie może to być rodzic lub opiekun, możliwy jest udział w tym zadaniu adwokata lub radcy prawnego.
Zobacz także:
Ustawa wdrożyła również tzw. Serious Case Review. Jest to procedura, która ma na celu analizę najcięższych przypadków przemocy wobec dzieci. Każda taka sytuacja ma być rozpatrywana pod kątem odpowiedzi na pytanie, dlaczego nikt nie zapobiegł takiemu przypadkowi. Ocena sprawy ma również za zadanie wyciągnięcie wniosków na przyszłość, czyli ustalenia, co można zrobić, aby już nigdy nie doszło do takiej sytuacji.
Zaświadczenie o niekaralności
Ustawa Kamilka nałożyła również na konkretne osoby obowiązek przedstawiania zaświadczenia o niekaralności. Jak czytamy na stronie gov.pl, dotyczy to pracowników lub tych, którzy mają być dopuszczeni do następujących działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich bądź opieką nad nimi. W praktyce taka sytuacja ma na przykład miejsce, kiedy rodzic chce wybrać się na wycieczkę szkolną jako opiekun. Jak wyjaśniało Ministerstwo Sprawiedliwości w rozmowie z Polską Agencją Prasową:
W przypadku osoby, która opiekuje się dziećmi, nawet nieodpłatnie, na WF-ie, wycieczce, innym wyjeździe na takich zasadach jak nauczyciel, mamy do czynienia z działalnością związaną z opieką. Nie ma znaczenia, czy osoba ta jest rodzicem czy wolontariuszem
Inaczej mają się natomiast sprawy w sytuacji, w której dzieci znajdują się pod opieką nauczyciela, a rodzic przychodzi do szkoły w charakterze gościa, który ma na przykład przeprowadzić wykład. Jak cytuje portal bankier.pl, według Ministerstwa Sprawiedliwości:
W przypadku gości np. weteranów lub innych osób, zaproszonych za zgodą dyrektora na zajęcia lub uroczystości w przedszkolu, szkole lub w placówce, podczas których opiekę nad dziećmi sprawuje nauczyciel (nauczyciele) prowadzący zajęcia i decydujący o ich przebiegu, można przyjąć, że zaproszona osoba nie prowadzi innej działalności w rozumieniu art. 21 ust. 1 ustawy, a zatem uzyskiwanie informacji o niekaralności tej osoby nie powinno być wymagane
Ministerstwo proponuje zmiany
Zapisy o wymogu przedstawiania zaświadczenia o niekaralności zrodziły jednak w placówkach pewne problemy. Co na przykład w sytuacji, w której do szkoły przychodzi policjant, aby uczyć dzieci pierwszej pomocy? Czy on również musi przedstawiać takie zaświadczenie, skoro jest pod tym kątem sprawdzany przed podjęciem swojej pracy? Jak podaje TVN24, wiceministra sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz zapowiada, że przepisy zostaną doprecyzowane, aby osoby takie jak funkcjonariusz policji lub adwokat nie musiały dostarczać zaświadczenia o niekaralności. Jest ono bowiem wymagane od nich z założenia, ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. W projekcie nowelizacji znajdziemy również zwolnienie rodziców z obowiązku okazywania zaświadczenia, jeśli mają uczestniczyć na przykład w suszeniu dzieciom włosów po basenie bądź wyjeżdżać na wycieczki w charakterze wolontariusza.
