Przyjęta nowelizacja ustawy o pomocy społecznej, która weszła w życie 1 listopada 2023 roku, wprowadziła nową formę wsparcia – usługi sąsiedzkie. Pomoc ta adresowana jest przede wszystkim do osób starszych, chorych lub z niepełnosprawnościami.
Czym są usługi sąsiedzkie?
Pod pojęciem usług sąsiedzkim należy rozumieć świadczenia pomocy społecznej o charakterze opiekuńczym, które są realizowane w miejscu zamieszkania. Przepisy umożliwiają organizowanie pomocy na uporządkowanych zasadach. Zaletą usługi sąsiedzkiej jest to, że są realizowane przez osoby z najbliższego otoczenia, zatem dają poczucie bezpieczeństwa zarówno osobie, która je realizuje, jak i osobie, która otrzymuje pomoc.
Zobacz także:
Usługi mogą oferować proste formy pomocy, takie jak zrobienie zakupów, posprzątanie mieszkania czy przypilnowanie, by osoba starsza przyjęła leki – taką pomoc może zatem świadczyć nawet osoba bez kwalifikacji zawodowych. Pozwala to odciążyć specjalistyczne kadry w pomocy społecznej w czynnościach, których nie muszą robić specjaliści. Ponadto godziny i dni świadczenia są elastyczne, dzięki czemu można je dopasować do możliwości i potrzeb obu stron.
Kto skorzysta z pomocy sąsiedzkiej?
Z usług sąsiedzkich może skorzystać osoba samotna, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych, a jest jej pozbawiona. Osoba samotna rozumiana jest jako osoba, która spełnia łącznie trzy kryteria:
• samotnie gospodaruje,
• nie pozostaje w związku małżeńskim oraz nie posiada wstępnych ani zstępnych.
Wsparcie może być przyznana także osobie, która wymaga pomocy, ale osoby z nią zamieszkujące nie mogą takiej pomocy zapewnić. Dzięki pomocy sąsiedzkiej osoba samotna zyskuje wsparcie w codziennych czynnościach. Kto może świadczyć usługi sąsiedzkie? Świadczeniem usług sąsiedzkich mogą zajmować się osoby, które spełniają określone wymagania. Muszą mieć ukończone 18 lat i nie mogą należeć do rodziny osoby, dla której świadczą usługi. Ważne jest również, aby nie były zamieszkującymi oddzielnie członkami rodziny, takimi jak małżonkowie, wstępni lub zstępni.
Osoby te powinny złożyć oświadczenie, że są zdolne psychofizycznie do świadczenia tego rodzaju usług oraz zamieszkiwać w pobliżu osoby, której mają udzielać wsparcia. Nie musi to być dom czy mieszkanie obok. Istotne jest to, by osoba, do której będzie przychodził opiekun, miała do niej zaufanie. Konieczne jest także przejście szkolenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Ostatecznie chętni muszą zostać zaakceptowani zarówno przez organizatora usług, jak i osobę, na rzecz której będą świadczyć pomoc.
Czy usługi sąsiedzkie są odpłatne?
Organizatorem usług sąsiedzkich są gminy. Usługi sąsiedzkie nie są obowiązkowym zadaniem gminy. Jeśli jednak zdecydują się na wprowadzenie, to do nich należy ustalenie formy podejmowania współpracy z opiekunami- sąsiadami. W większości przypadków podstawą współpracy będzie umowa zlecenie. Gmina ustala szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze, a także zakres i sposób rozliczania usług sąsiedzkich. Z tego powodu rada gminy jest zobowiązania do przygotowania uchwały, w której określi zakres i koszty prowadzenia usług sąsiedzkich. Gminy mają też możliwość zmian pewnych kryterium – np. pozwolić na to, by usługę sąsiedzka mógł świadczyć małżonek lub bliski krewny, pod warunkiem, że mieszka oddzielnie.
Ustawa o pomocy społecznej nie podaje konkretnych kwot, ile może zarobić opiekun. Przykładowo w Krakowie jest to średnio 35 zł brutto za godzinę, a w Poznaniu 29 zł. W listopadzie ministerstwo rodziny poinformowało, że na współfinansowanie usług sąsiedzkich w przyszłym roku rząd przeznaczył 30 milionów złotych poprzez program Korpus Wsparcia Seniorów.
