Baltona to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli handlu w PRL-u. Sklepy tej sieci, dostępne głównie dla marynarzy, kusiły towarami z importu, egzotycznymi smakami i wyjątkową atmosferą. Jak wyglądała jej historia i co oferowała, czego brakowało innym sklepom?
Czym była Baltona?
Baltona to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli handlu w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL). Była to sieć sklepów, które oferowały towary z importu, niedostępne w standardowych placówkach handlowych. Jej specyfika polegała na tym, że zakupy dokonywano tam w specjalnej walucie – bonach marynarskich (ale też dewizach). Te bony, przeznaczone głównie dla pracowników polskich statków i ich rodzin, stanowiły sposób na ominięcie niedoborów i ograniczeń, jakie charakteryzowały ówczesny rynek.
Zobacz także:
W odróżnieniu od bardziej popularnych Peweksów Baltona wyróżniała się jeszcze bardziej egzotycznym asortymentem i luźniejszymi zasadami handlu. Była miejscem, gdzie można było poczuć namiastkę zachodniego luksusu. Co ciekawe, sklepy te funkcjonują do dzisiaj, choć w zupełnie odmienionej formie. W czasach PRL zasady w Baltonie były inne niż wszędzie – na przykład alkohol sprzedawano tam o każdej porze dnia, co w tamtych czasach było wyjątkiem.
Co oferowała Baltona, czego nie miały inne sklepy?
Baltona była synonimem luksusu i dostępu do produktów, które w PRL były niemal nieosiągalne. Na półkach można było znaleźć wiele dóbr, które były niemal niedostępne w innych sklepach. Poniżej lista najważniejszych kategorii:
- alkohole — whisky, rum, brandy, wina z różnych zakątków świata oraz luksusowe likiery. Baltona produkowała także własne alkohole, które cieszyły się dużą popularnością;
- słodycze — czekolady belgijskie, cukierki w ozdobnych opakowaniach, ciastka importowane z krajów zachodnich;
- kosmetyki — perfumy, kremy i inne produkty renomowanych marek, takich jak Chanel czy Dior, niedostępnych w zwykłych drogeriach;
- artykuły spożywcze — kawa Jacobs, herbaty z Anglii, konserwy mięsne i rybne, egzotyczne przyprawy, oliwa z oliwek oraz owoce w puszkach;
- odzież i dodatki — odzież markowa, skórzane torebki, paski, rękawiczki i inne akcesoria importowane z Zachodu;
- elektronika i sprzęt gospodarstwa domowego — radia, magnetofony, aparaty fotograficzne i inne urządzenia, które były rzadkością w Polsce tamtych lat.
Co więcej, Baltona oferowała specyficzne produkty zaprojektowane na potrzeby marynarzy, takie jak zestawy prezentowe, luksusowe papierosy oraz rzadkie alkohole na specjalne okazje. Była to nie tylko przestrzeń handlowa, ale także miejsce, które przyciągało swoim wyjątkowym klimatem. Produkty dostępne w Baltonie były symbolem statusu. Zakupione tam towary – jak whisky, kawa Jacobs czy belgijskie czekolady – były wyznacznikiem luksusu i prestiżu. Nawet samo wejście do sklepu miało specyficzną atmosferę, którą klienci wspominają do dziś jako zapach innego świata, pełen egzotyki i nowoczesności.
Kim byli klienci Baltony?
Baltona, choć teoretycznie była dostępna dla każdego, w praktyce obsługiwała głównie marynarzy, ich rodziny oraz osoby, które miały dostęp do bonów marynarskich lub dewiz. To właśnie dzięki pracy na morzu i specyficznemu systemowi wynagrodzeń marynarze mogli pozwolić sobie na zakupy w tym luksusowym sklepie. Dla wielu Polaków, którzy nie mieli dostępu do takich bonów, Baltona była miejscem niemal mitycznym – symbolem niedostępnych dóbr i innego świata.
Odwiedzając Baltonę, marynarze często zaopatrywali się w prezenty dla rodzin czy towary, które mogły być później wymienione na inne usługi lub produkty. W czasach niedoboru towary z Baltony były cenniejsze niż pieniądze, a ich posiadanie dawało poczucie prestiżu.
Czy Baltona nadal funkcjonuje?
Baltona przetrwała zmiany ustrojowe i transformację gospodarczą, choć jej charakter uległ znacznym modyfikacjom. Dziś działa przede wszystkim jako sieć sklepów wolnocłowych na lotniskach, oferując produkty luksusowe i ekskluzywne dla podróżnych. Choć dawna magia Baltony z czasów PRL zniknęła, marka ta nadal kojarzy się z wysoką jakością i wyjątkowym asortymentem.
Współczesna Baltona to zupełnie inna rzeczywistość, ale dla wielu osób pozostaje symbolem epoki, w której dostęp do zachodnich towarów był przywilejem nielicznych. Dla tych, którzy pamiętają jej świetność w PRL, jest to część wspomnień o dawnych czasach, pełnych kontrastów i specyficznego uroku.
