Przedstawiciele niektórych zawodów mogą przejść na wcześniejszą emeryturę. Chodzi o osoby pracujące w warunkach szczególnie wymagających, szkodliwych czy stresujących. Jedną z takich form wsparcia jest świadczenie kompensacyjne, z którego mogą skorzystać byli pedagodzy. Co trzeba zrobić, aby je otrzymać?
Kto może się starać o świadczenie kompensacyjne?
Trzeba pokreślić, że świadczenie kompensacyjne przysługuje tylko jednej grupie zawodowej. Jest to wcześniejsza emerytura dla nauczycieli. W 2024 roku mogą się o nią ubiegać pedagodzy, którzy ukończyli 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni). W kolejnych latach ten wiek będzie stopniowo podwyższany o rok, aż do 2031 kiedy uprawnieni będą mogli skorzystać dopiero rok przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Konieczne jest także rozwiązanie stosunku pracy lub jego wygaśnięcie np. w przypadku likwidacji placówki. Nawet, jeśli praca została zakończona za porozumieniem stron, istotne jest aby osoba zainteresowana złożyła wniosek o rozwiązanie stosunku pracy. Nie można jednocześnie pracować w jednostkach oświatowych i pobierać świadczenia kompensacyjnego.
Zobacz także:
Przychód uzyskany z innej pracy lub działalności (czyli poza placówkami oświatowymi) powoduje zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia kompensacyjnego na zasadach przewidzianych dla emerytur i rent (dotyczy to wcześniejszych emerytur, osoby w wieku emerytalnym, które pobierają emeryturę, mogą dorabiać bez ograniczeń).
Jak ustalany jest staż pracy nauczycielskiej?
Nie jest to jednak jedyny warunek. Wymagany jest co najmniej 30-letni czas pracy, z czego minimum 20 lat to praca jako nauczyciel w wymiarze co najmniej połowy etatu. Osoba, która stara się o to świadczenie, bezpośrednio przed przejściem na emeryturę musi być zatrudniona w przedszkolu, szkole, placówce kształcenia ustawicznego, ośrodku wychowawczym czy poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Do stażu nauczycielskiego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy, za które osoba otrzymała wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, a także okresów urlopu dla poratowania zdrowia, bezpłatnego czy opiekuńczego.
Ile wynosi świadczenie kompensacyjne?
Wysokość nauczycielskiego świadczenia nie jest stała. Ustala się ją dla każdego wnioskodawcy indywidualnie przez podział sumy zwaloryzowanych składek emerytalnych i kapitału początkowego przez średnią przewidywaną długość życia osób 60-letnich. Jego wysokość nie może być jednak niższa od minimalnej emerytury, która obecnie wynosi 1780,96 zł brutto. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w lipcu 2024 roku średnia wysokość wypłacanego świadczenia wyniosła 3971,14 zł. Pobierało je około 11,6 tys. osób.
Jakie dokumenty trzeba złożyć?
Aby otrzymać świadczenie trzeba złożyć do ZUS wniosek o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (ENSK), a także dokumenty potwierdzające okresy składkowe, w tym potwierdzające okres wykonywania pracy nauczycielskiej oraz dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie. Od 1 stycznia 2022 roku do wniosku należy dodatkowo złożyć oświadczenie w sprawie świadczenia pielęgnacyjnego. Należy to uczynić najwcześniej 30 dni przed dniem, w którym spełnione są warunki do uzyskania świadczenia.
Po analizie wniosku i załączonej dokumentacji ZUS wydaje decyzję w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Odwołać można się w terminie miesiąca od otrzymania decyzji.
Kto może otrzymać wcześniejszą emeryturę?
O wcześniejszą emeryturę mogą się ubiegać te osoby, które świadczyły pracę o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach. Chodzi o zatrudnionych m.in. w górnictwie i energetyce, hutnictwie, służbie zdrowia. Mogą ją również otrzymać osoby wykonujące działalność artystyczną lub twórczą (np. muzycy, tancerze). W zależności od zawodu i warunków pracy, wiek uprawniający do otrzymania świadczenia czy wymagany staż pracy mogą się różnić.
