Wprowadzenie systemu kaucyjnego kolejny raz zostało odwleczone w czasie. Dopiero co na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego informowano, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska skierowało do konsultacji autopoprawkę, która wejście w życie nowego systemu przesuwała o sześć miesięcy, a teraz słyszymy o kolejnych opóźnieniach. Rząd mówi, że potrzebuje czasu, by dobrze przygotować wdrożenie tego systemu. W czym tkwi problem?
System kaucyjny w Polsce jednak nie od nowego roku. Kiedy zostanie wprowadzony?
Donald Tusk poinformował we wtorek, 29 października na konferencji po posiedzeniu rządu, że ustawa ws. systemu kaucyjnego wejdzie w życie za niecały rok, czyli 1 października 2025 r. Pierwotnym założeniem było, że nowy system zacznie działać już od nowego roku. To już kolejne przesunięcie terminu. O pierwsze wnioskowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska, odraczając wprowadzenie rewolucyjnego systemu o pół roku. Jak wtedy tłumaczył MKiŚ, założenia ustawy wiążą się z istotnym wysiłkiem organizacyjnym oraz finansowym dla wielu podmiotów, w tym producentów napojów, jednostek handlu detalicznego oraz hurtowego. Proponowana przez resort autopoprawka miała być podyktowana potrzebami jednostek handlowych, które miały informować o obowiązkowych zmianach w infrastrukturze placówek handlowych oraz procedurach związanych z gromadzeniem opakowań.
Zobacz także:
Teraz szef rządu mówi, że 1 października będziemy lepiej przygotowani do wprowadzenia nowego systemu. Jak wskazuje, uchwalenie samej ustawy nie wystarczy, by program zaczął odpowiednio funkcjonować w polskiej rzeczywistości. Dodaje, że sama ustawa jest bardzo skomplikowana, a doświadczenia innych krajów z wprowadzeniem podobnych rozwiązań nie zawsze pozytywne.
Problemy wokół systemu kaucyjnego. Za szybko, za drogo
Na wprowadzenie systemu kaucyjnego, jak podkreśla Donald Tusk, trzeba przygotować całe państwo, zarówno handel, jak i konsumentów, „żeby ta ustawa nie była dotkliwa i bolesna dla pracowników i właścicieli placówek handlowych, także tych mniejszych”.
Do tego potrzebujemy jeszcze trochę pracy, żeby to przygotować perfekcyjnie, żeby ludzie nie stracili na tym, żeby mieli 100-proc. pewność, gdzie można oddać to opakowanie i dostać z powrotem kaucję [...] To jest bardzo trudny projekt, wymaga pełnej świadomości wszystkich, klarowności przepisów i dlatego ta ustawa wejdzie w życie 1 października — podsumował premier.
Obawy związane z wprowadzeniem systemu kaucyjnego zgłaszają m.in. samorządy. Jak podkreślają, butelki i puszki, które objęte będą nowym rozwiązaniem i które nie zostaną zwrócone w jego ramach, zagospodarowywane będą przez gminny system zbiórki odpadów. Oznacza to, że gminy, czyli mieszkańcy, będą wykładać własne pieniądze za odpady, za które kaucje otrzymają ich producenci. Resort klimatu z kolei nie planuje wprowadzania rekompensat za koszty, które gminy będą ponosiły na zagospodarowywanie odpadów niezwróconych, a objętych systemem kaucyjnym. O tym, że nowe rozwiązanie nie powinno być wdrażane tak szybko, mówiły też duże sieci handlowe — Lidl i Biedronka, podkreślając, że tempo wprowadzenia nowego systemu przez rząd jest zawrotne, a koszty pośpiechu będą ogromne.
Koszty, które poniesiemy, będą rzeczywiście znaczące. Szacujemy, że w skali całej naszej sieci postawienie porządnych maszyn do zbierania plastikowych opakowań i zorganizowanie całej logistyki odpadów będzie wymagało inwestycji przekraczającej jeden miliard złotych — powiedział Włodzimierz Wlaźlak, prezes zarządu Lidl Polska, cytowany przez Polską Organizację Handlu i Dystrybucji.
Jak będzie działać system kaucyjny?
System kaucyjny to mechanizm promujący recykling i ponowne wykorzystanie opakowań. Tworzyć go będą przedsiębiorcy, wprowadzający do obrotu napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym za pośrednictwem podmiotu reprezentującego, oraz sklepy, w których oferowane są takie produkty. Przedsiębiorcy będą zobligowani do umieszczania na opakowaniach oznakowania, które wskazywać ma, że dana butelka czy puszka objęta jest systemem kaucyjnym. Mowa o:
- butelkach PET o pojemności do 3 litrów (50 groszy kaucji),
- puszkach metalowych o pojemności do 1 litra (50 groszy kaucji),
- butelkach szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra (1 zł kaucji).
Jak będzie działał system?
- Przy zakupie napoju w opakowaniu z logotypem od klienta pobierana będzie kaucja, która doliczona będzie do ceny napojów dopiero przy kasie.
- Wszystkie jednostki handlowe, niezależnie od ich powierzchni, jeżeli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem, będą pobierały kaucję.
- Opakowania objęte systemem będą odpowiednio oznakowane logotypem systemu kaucyjnego.
- Kaucję będzie można odebrać przy zwrocie opakowania, okazanie paragonu nie będzie wymagane.
- Opakowań nie można zgniatać przed oddaniem do punktu zbiórki.
- Opakowanie można zwrócić w dowolnym punkcie zbiórki.
