Zaćmienia Słońca od wieków fascynują ludzkość, będąc jednocześnie inspiracją dla naukowców, jak i źródłem mitów i legend. W 2025 roku niebo po raz kolejny odsłoni przed nami tę niezwykłą grę cieni i światła, zapraszając do obserwacji jednych z najpiękniejszych zjawisk astronomicznych. W ciągu roku będziemy świadkami dwóch zaćmień – pierwszego już w marcu, a drugiego we wrześniu.
Kiedy wypada pierwsze zaćmienie Słońca w 2025 roku?
Pierwsze zaćmienie Słońca w 2025 roku będzie miało miejsce 29 marca. W Polsce będziemy mogli je obserwować między godziną 12:22 (we Wrocławiu) a 12:32 (w Białymstoku). W zależności od regionu Słońce będzie przysłonięte od 20% (na zachodzie kraju) do nawet 35% (na wschodzie). Będzie to zaćmienie częściowe, co oznacza, że Księżyc przysłoni jedynie fragment tarczy słonecznej. Choć pełne zaćmienia bywają bardziej spektakularne, nawet częściowe zjawiska potrafią zapierać dech w piersiach, zwłaszcza w odpowiednich warunkach pogodowych.
Zobacz także:
Drugie zaćmienie Słońca w tym roku przypadnie na 21 września i będzie zaćmieniem hybrydowym – rzadkim rodzajem zjawiska, które w zależności od miejsca obserwacji może przybierać formę częściowego lub całkowitego zaćmienia. To sprawia, że będzie ono niezwykle ciekawym wydarzeniem. Warto zaznaczyć, że ostatnie zaćmienie Słońca mogliśmy obserwować w Polsce 25 października 2022 roku.
Gdzie najlepiej obserwować zjawisko?
Zaćmienie z 29 marca będzie widoczne przede wszystkim na półkuli północnej. Najlepsze warunki do jego obserwacji będą w regionach Europy Środkowej, w tym w Polsce. Im dalej na północny wschód naszego kraju, tym większy procent tarczy słonecznej będzie przysłonięty przez Księżyc. Obserwatorzy na Pomorzu i Mazurach mogą liczyć na najdokładniejsze widoki.
Wrześniowe zaćmienie hybrydowe będzie widoczne w niektórych częściach Oceanii oraz Azji Południowo-Wschodniej. Miłośnikom astronomii z Polski pozostaje śledzenie transmisji online lub wyjazd w miejsca, gdzie to zjawisko będzie najlepiej widoczne.
Jak bezpiecznie obserwować zaćmienie Słońca?
Obserwacja zaćmienia Słońca wymaga szczególnej ostrożności. Patrzenie na tarczę słoneczną bez odpowiedniego zabezpieczenia może prowadzić do poważnych uszkodzeń wzroku. Oto kilka zasad, których warto przestrzegać:
- Używaj specjalnych okularów do zaćmień – muszą one spełniać standardy ISO 12312-2, aby skutecznie chronić oczy przed szkodliwym promieniowaniem.
- Stosuj filtry słoneczne – możesz zamocować je na teleskopie, lornetce lub kamerze. Nigdy nie patrz bezpośrednio na Słońce przez urządzenia optyczne bez odpowiednich filtrów.
- Zachowaj ostrożność z prowizorycznymi metodami – niektórzy stosują szkła spawalnicze czy dyski CD/DVD, jednak takie rozwiązania mogą być niewystarczające.
- Oglądaj projekcję – możesz skierować obraz Słońca na ekran za pomocą lornetki lub teleskopu. To metoda bezpieczna i efektywna.
- Unikaj patrzenia gołym okiem – nawet na krótką chwilę. Intensywność światła słonecznego jest zbyt duża dla naszych oczu.
Jak powstaje zaćmienie Słońca?
Zaćmienie Słońca jest zjawiskiem astronomicznym, które występuje, gdy Księżyc przechodzi pomiędzy Ziemią a Słońcem, przysłaniając całkowicie lub częściowo tarczę słoneczną. Zjawisko to może wystąpić jedynie podczas nowiu, czyli fazy Księżyca, w której jest on skierowany ku Ziemi nieoświetloną stroną. Wyróżniamy trzy główne rodzaje zaćmień:
- Zaćmienie całkowite – Księżyc całkowicie zakrywa Słońce, co można obserwować na stosunkowo niewielkim obszarze Ziemi.
- Zaćmienie częściowe – Księżyc przysłania jedynie fragment tarczy słonecznej. To najczęściej obserwowane zaćmienie.
- Zaćmienie obrączkowe – występuje, gdy Księżyc znajduje się w apogeum swojej orbity i nie jest w stanie zakryć całej tarczy Słońca, pozostawiając widoczny pierścień światła.
Zaćmienia zdarzają się stosunkowo rzadko, ponieważ orbita Księżyca jest nachylona w stosunku do orbity Ziemi wokół Słońca, co powoduje, że w większości przypadków Księżyc przechodzi powyżej lub poniżej tarczy słonecznej. Kiedy jednak wszystkie trzy ciała niebieskie znajdą się w jednej linii, możemy cieszyć się tym niezwykłym spektaklem natury.
