Celiakia to choroba, o której wciąż mówi się za mało. Choć świadomość na temat nietolerancji glutenu rośnie, wiele osób wciąż nie zdaje sobie sprawy, że cierpi na tę przypadłość. Co więcej, brak leczenia celiakii może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, które znacząco obniżają jakość życia. Jak rozpoznać tę chorobę? Dlaczego jest tak niebezpieczna, jeśli zostanie zignorowana?

Czym jest celiakia?

Celiakia, nazywana także chorobą trzewną, to autoimmunologiczne schorzenie, które powoduje trwałą nietolerancję glutenu - białka obecnego w zbożach takich jak pszenica, żyto czy jęczmień. W przypadku osób z celiakią spożycie glutenu wywołuje reakcję układu odpornościowego, która prowadzi do uszkodzenia kosmków jelitowych. Te małe struktury w jelicie cienkim są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. Ich zniszczenie oznacza, że organizm nie jest w stanie efektywnie przyswajać witamin, minerałów i innych substancji potrzebnych do funkcjonowania.

Zobacz także:

Celiakia to nie tylko problem jelit

Wiele osób błędnie uważa, że celiakia objawia się jedynie dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, takimi jak biegunki, bóle brzucha czy wzdęcia. W rzeczywistości objawy mogą być znacznie bardziej zróżnicowane i nieoczywiste. Do najczęstszych symptomów pozajelitowych należą:

  • przewlekłe zmęczenie;
  • anemia z niedoboru żelaza;
  • bóle głowy i migreny;
  • problemy skórne, takie jak wysypka czy atopowe zapalenie skóry;
  • zaburzenia nastroju, w tym depresja i stany lękowe;
  • niepłodność i trudności z zajściem w ciążę.

U niektórych osób celiakia przebiega wręcz bezobjawowo, co jeszcze bardziej utrudnia jej diagnozę. Często chorobę wykrywa się dopiero wtedy, gdy pojawiają się jej poważne powikłania.

Dlaczego celiakia bywa nierozpoznana?

Statystyki pokazują, że celiakia dotyka około 1% populacji, jednak tylko niewielki odsetek chorych wie o swojej przypadłości. Dlaczego tak się dzieje? Jednym z powodów jest wspomniana różnorodność objawów - wiele z nich może być mylnie przypisywane innym chorobom, stresowi czy złej diecie. Dodatkowo wciąż brakuje szerokiej wiedzy na temat celiakii zarówno wśród pacjentów, jak i części lekarzy. Osoby z mniej typowymi objawami często są odsyłane od specjalisty do specjalisty, zanim ktoś wpadnie na trop nietolerancji glutenu.

Brak diagnozy i leczenia celiakii może prowadzić do wielu poważnych komplikacji zdrowotnych. Do najgroźniejszych z nich należą:

  • osteoporoza - uszkodzone jelita nie są w stanie wchłaniać odpowiedniej ilości wapnia i witaminy D, co prowadzi do osłabienia kości;
  • choroby autoimmunologiczne - nieleczona celiakia zwiększa ryzyko wystąpienia innych schorzeń autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca typu 1 czy choroby tarczycy;
  • chłoniak jelitowy - długotrwały stan zapalny jelit może przyczyniać się do rozwoju nowotworów złośliwych, takich jak chłoniak;
  • niepłodność - zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn celiakia może wpływać na płodność, utrudniając zajście w ciążę czy zwiększając ryzyko poronień;
  • neuropatie - nieleczona celiakia może uszkadzać układ nerwowy, prowadząc do objawów takich jak drętwienie kończyn czy problemy z równowagą.

Jak rozpoznać i leczyć celiakię?

Diagnoza celiakii wymaga wykonania specjalistycznych badań. Pierwszym krokiem jest zazwyczaj badanie krwi w kierunku przeciwciał specyficznych dla tej choroby. Jeśli wyniki wskazują na celiakię, potwierdzeniem diagnozy jest biopsja jelita cienkiego. Leczenie celiakii opiera się na ścisłej diecie bezglutenowej, którą należy stosować do końca życia. Już niewielka ilość glutenu w diecie może wywołać uszkodzenia jelit i objawy choroby. Kluczowe jest także edukowanie się na temat ukrytych źródeł glutenu - ten składnik może występować nie tylko w pieczywie czy makaronach, ale również w sosach, wędlinach czy suplementach diety.

Zdiagnozowanie celiakii i wprowadzenie odpowiedniej diety pozwala na znaczne poprawienie jakości życia. Objawy ustępują, organizm zaczyna się regenerować, a ryzyko powikłań maleje. Dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować niepokojących objawów i dążyć do postawienia właściwej diagnozy. Jeśli podejrzewasz u siebie celiakię lub masz w rodzinie osoby z tą chorobą, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Wcześnie wykryta celiakia pozwala uniknąć poważnych problemów zdrowotnych i żyć pełnią życia - bez ograniczeń i strachu o konsekwencje.